van kind tot psychopaat

Omdat ik psychopathie van heel dichtbij heb meegemaakt, helaas, kan ik wel over een positief aspect van die ervaring vertellen. Iets wat velen immers niet weten: hoe ontwikkelt iemand zich tot dit mentale ziektebeeld? Wat is het mechanisme? Uit verschillende gesprekken heb ik het een en ander kunnen analyseren. Natuurlijk wist die persoon niet dat ik dit deed, anders had die er niet over gesproken: het laatste wat een psychopaat wilt is ontmaskerd en geanalyseerd worden. Maar ik heb dus wel inzicht kunnen krijgen in het mechanisme. 

Ten eerste is er de cruciale biologische component. Psychopathie is erfelijk. De genetische component is een conditio sine qua non. In de familie moet er narcisme of psychopathie voorkomen. Maar het is niet omdat de aanleg er is, dat het zich gaat ontwikkelen. 

De ontwikkeling zit in de omgevingsfactoren: huiselijk geweld, armoede, pesterijen, uitsluiting, fysiek en/of psychische mishandeling, verwaarlozing. Er is een onthechtingsproces in de kinderjaren. Het kind leert niemand te vertrouwen, leert niemand oprechte liefde te geven. 

Een héél belangrijke factor is: een emotioneel afwezige vader en een moeder die het kind overrompelt met liefde. Ik weet niet precies waarom maar dit blijkt dus een heel belangrijk gegeven te zijn. Ik vermoed dat het kind enerzijds geen liefde heeft gekregen en anderzijds een verstikkend, ongezonde, verkeerde vorm van liefde. Dit zorgt voor een heel labiele, ongezonde, onevenwichtige situatie. Maar ook hier: het is niet omdat de omgevingsfactoren er zijn dat dit tot ontwikkeling komt. Er is ook een innerlijk proces dat maakt dat psychopathie in de vroege volwassen leeftijd tot uiting komt. Niet elk kind maakt dit innerlijk proces door. En dit volgende is nu nét hetgene dat voor velen een mysterie blijft maar ik via gesprekken heb kunnen ontrafelen. 

Het kind met aanleg dat gekwetst is door de omgevingsfactoren gaat zich emotioneel verweren op een bepaalde leeftijd. Dat kan vroeg zijn of later, leeftijd speelt geen rol. Maar wél: hoe vroeger dit proces begint, hoe meer emotioneel onvolwassen het zal blijven. De emotionele groei stopt immers wanneer dit proces begint. Psychopaten bij wie dit in de kleuterjaren begon, kunnen op volwassen leeftijd echt kleutergedrag vertonen. Tantrums en al. 

Het kind verweert zich door zich af te sluiten van z’n gevoelens. Hoe minder het voelt, hoe minder gekwetst het wordt. Dit proces neemt jàren in beslag. Het is een negatief proces aangezien het wegsteken maakt dat de echte eigen persoonlijkheid onder een muurvaste dikke laag komt te zitten. Daarom zeggen ze ook: psychopaten zijn leeg vanbinnen. 

Ik weet niet of u van dichtbij een psychopaat heeft gezien wiens masker is afgevallen. Het is een schrikwekkend beeld omdat ze dan de kilheid in eigen persoon kunnen zijn (of de razernij in eigen persoon of de jaloezie of de haat). 

Verder is de psychopaat ook woedend op de wereld. Woedend omwille van het vergaande onrecht in z’n jeugd en die woede heeft hij nooit kunnen uiten. Die zit altijd smeulend binnen in. Ook haat jegens de mensheid om wat hem overkomen is. Die haat en woede heeft zich gedurende de jeugd opgestapeld, is niet tot uiting gekomen zodat er in de volwassenheid altijd een soort haat, woede, wraakzucht aanwezig is. Ze willen wraak nemen op de mensheid, vandaar ook het sadisme. Ze willen dat anderen de pijn voelen die zij hebben gevoeld. In hun jeugd voelden ze zich vaak machteloos en dit maakt dat ze in hun volwassen leven de rollen omdraaien en net macht willen uitoefenen op anderen. Emotionele macht, fysieke macht, hun sadisme doet hen machtig voelen. 

Veelal zie je dat psychopaten in hun jeugd schuchtere figuren waren, onopvallend zelfs en zélfs aardig werden gevonden. Aardig maar teruggetrokken. Binnenin, buiten het zicht van de wereld maakten ze dit innerlijk proces door, de ontwikkeling van de latere psychopathie. 

In de vroege volwassenheid veranderen ze ‘plots’. Naar aanleiding van een ingrijpende gebeurtenis in hun leven. Dat kan een relatiebreuk zijn, falen van studies etc. Die drastische gebeurtenis leidt tot een depressie waarna ze ‘herboren’ lijken. De psychopaat heeft zich een zorgvuldig opgebouwd sympathiek, charmant, welbesproken masker aangemeten. Dit om op een schijnbare sympathieke manier met de mensheid te kunnen omgaan. Natuurlijk, iedereen heeft wel z’n masker, maar bij de psychopaat is die zo ver doorgetrokken dat het een gehele andere persoonlijkheid lijkt. Hun echte persoonlijkheid is immers ‘weg’, onder die dikke muur. 

Psychopaten zijn meesters in de observatie van hun omgeving: hun eigen gevoelens zijn immers ook ‘weg’ maar om menselijk over te komen, geen achterdocht te wekken, hebben ze geleerd om anderen te imiteren. Dat maakt dat ze zo sympathiek, charmant, onschuldig en gevoelig overkomen. De beste personen ever. En dat niemand ook maar niemand zich kan voorstellen wel degelijk een psychopaat voor zich te hebben. 

Psychopaten spiegelen gedrag, en zeker als het om een nieuwe liefde gaat. Met elke nieuwe liefde lijken het geheel andere mensen te zijn. 

Ze vallen pas door de mand op onbewaakte momenten, natuurlijk, ze kunnen niet altijd hun masker dragen. De partner is de eerste die dit opmerkt en raakt in de war: “Waar is die lieve persoon gebleven?” Ze leken zo engelachtig en plots staat er een duivel voor hen.